5 giải pháp cung cấp vạt liệu xây dựng cao tốc Bắc - Nam

Dự án cao tốc Bắc - Nam tuyến phía Đông đang triển khai thi công trên nhiều đoạn tuyến. Tuy nhiên việc thiếu vật liệu san lấp đang làm chậm tiến độ hoàn thành dự án. Vừa qua Bộ Giao thông Vận tải đã đề xuất 5 nhóm giải pháp đảm bảo nguồn vật liệu xây dựng phục vụ cho dự án đường cao tốc Bắc - Nam tuyến phía đong giai đoạn 2021 - 2025. 

Vừa qua Bộ Giao thông Vận tải đã có công văn số 7649/BGTVT - CQLXD gửi Thủ Tướng Chính phủ để báo cao về tình hình cung ứng vật liệu xây dựng dự án cao tốc Bắc - Nam tuyến phía đông. giai đoạn 2021-2025. Để có két quả báo cáo Thủ tướng 2 tổ công tác liên ngành đã đi khảo sát thực tế tại các mỏ vật liệu xây dựng. Bên cạnh đó 2 tổ công tác cũng đã có các cuộc làm việc với UBND các tỉnh thành phố có tuyến đường cao tốc đi qua gồm: Hà Tĩnh, đến Khánh Hòa và các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long để nắm bắt tình hình cung ứng vật liệu cho các dự án thành phần và những khó khăn vướng mắc để giải quyết theo thẩm quyền kịp thời báo cáo cho Thủ tướng Chính phủ.

5 nhóm giải pháp đảm bảo nguồn cung vật liệu xây dựng cho tuyến cao tốc Bắc - Nam:

Thay mặt cho 2 tổ công tác liên ngành trong công văn của mình Bộ GTVT đã đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ ngành và các địa phương thực hiện 5 nhóm giải pháp cấp thiết để đảm bảo nguồn cung vạt liệu xây dựng cho các dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025. 5 nhóm giải pháp được Bộ GTVT kiến nghị với Thủ tướng là:

Một là, chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 18/NQ-CP ngày 11/2/2022, trong đó cho phép UBND các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa được quyết định nâng công suất các mỏ cát đã cấp phép, đang hoạt động, còn thời hạn khai thác như đã áp dụng cho các mỏ cát đang khai thác khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Các địa phương nói trên cũng được phép sử dụng các mỏ vật liệu nằm trong Hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng (sau khi đã rà soát, bổ sung) phục vụ dự án đường cao tốc để cung cấp phục vụ thi công các khu tái định cư phục vụ GPMB dự án đường cao tốc.

Hai là, Bộ NN&PTNT sớm nghiên cứu và hướng dẫn việc nộp tiền trồng rừng thay thế vào Quỹ đối với các địa phương không còn diện tích trồng rừng thay thế hoặc diện tích còn lại không đủ để trồng rừng thay thế với tinh thần rút ngắn thời gian chuyển mục đích sử dụng rừng; về lâu dài, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Thông tư số 25/2022/TT-BNNPTNT ngày 30/12/2022 để tháo gỡ vướng mắc, rút ngắn thời gian thực hiện trồng rừng thay thế nhằm đẩy nhanh thủ tục chuyển mục đích sử dụng rừng; hướng dẫn các địa phương tiếp tục thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng theo chỉ đạo của Thủ tướng tại Thông báo số 175/TB-VPCP ngày 11/5/2023 và thực hiện công tác quản lý, sử dụng tầng đất mặt theo quy định tại Điều 14 Nghị định số 94/NĐ-CP của Chính phủ, phù hợp với tình hình thực tế.

Ba là, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT, Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, các địa phương để hướng dẫn các Chủ đầu tư xác định giá vật liệu tại mỏ (gồm giá chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, đền bù cây cối, hoa màu…).

Bảng báo giá vải địa kỹ thuật dẹt và không dệt

Đảm bảo nguồn cung vật liệu xây dựng cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Bốn là, Bộ GTVT chỉ đạo các chủ đầu tư, nhà thầu thi công: Phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng của tỉnh trong quá trình lập, trình, hoàn thiện hồ sơ khai thác mỏ; thủ tục đất đai và thương thảo với các chủ đất khu vực mỏ; khẩn trương hoàn thiện thủ tục để khai thác các mỏ đã trình vào cuối tháng 7 và đầu tháng 8/2023, đáp ứng nhu cầu vật liệu theo tiến độ dự án; khảo sát, đưa thêm các mỏ đáp ứng trữ lượng, chất lượng và thuận lợi về thủ tục đất đai vào hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng phục vụ dự án (nếu có nhu cầu) và hoàn thành thủ tục với các mỏ còn lại chậm nhất trong tháng 10/2023.

Năm là, UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng của tỉnh và chính quyền địa phương thực hiện các bước, trình tự, thủ tục khai thác vật liệu xây dựng bảo đảm tuân thủ hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường (bao gồm cả các thủ tục về đất đai), tránh phát sinh các thủ tục hành chính; thực hiện song song, đồng thời các thủ tục trong quá trình thẩm định hồ sơ, đặc biệt chủ động thực hiện điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; phối hợp với các chủ đầu tư, nhà thầu ngay trong giai đoạn lập, trình hồ sơ để sớm hoàn thiện thủ tục xác nhận bản đăng ký khối lượng khai thác, hoàn thiện thủ tục đất đai khu vực mỏ theo thẩm quyền, bảo đảm đủ điều kiện khai thác đáp ứng nhu cầu vật liệu năm 2023 vào cuối tháng 7 và đầu tháng 8/2023.

Với một số mỏ mà thủ tục cấp phép thuộc về Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thành phố thì cho tiến hành thủ tục thông qua ngay tại kỳ họp tháng 7/2023 đối với các mỏ đã trình từ trước. Các mỏ còn lại sẽ được thông qua thủ tục cấp phép vào kỳ họp cuối năm. Đề nghị các địa phương khẩn trương tiến hành để hoàn thành việc cấp phép và khai thác mỏ vật liệu phục vụ các dự án cao tốc ngay trong năm 2023.

Về phía UBND các tỉnh/thành phố có dự án đi qua cần thành lập các tổ liên ngành bao gồm: chính quyền, Sở xây dựng, Swor Giao thông Vận tải, Sở Tài Nguyên - môi trường, chủ đầu tư, các nhà thầu...dể tiến hành đàm phán với các chủ mỏ. Việc đảm phán theo nguyên tắc đảm bảo giá thị trường với quy định về bồi thường của Nhà nước, cân bằng lợi ích giữa các bên tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá, ép giá. Mặt khác cũng cần có cơ chế giám sát để xử lý các hiện tượng nâng giá, đầu cơ đất khu vực mỏ.

Cùng với đó Bộ Giao thông Vận tải cũng kiến nghị với Thủ tướng chỉ đạo các địa phương cho cấp phép lại các mỏ đã tạm dừng khai thác để tiếp tục khai thác thêm. Và các địa phương cũng nhanh chóng gia hạn khai thác cho các mỏ sắp hết thời hạn khai thác để đảm bảo đủ vật liệu đáp ứng nhu cầu của các dự án.

Đối với các địa phương thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (nơi đang thiếu trầm trọng vật liệu san lấp) cần chỉ đạo cho các sở ban ngành đặc biệt là Sở Tài nguyên và Môi trường căn cứ vào hướng dẫn từ Bộ Tài nguyên và Môi trường để hoàn thiện thủ tục cấp phép và bàn giao mỏ cho các nhà thầu đưa vào khai thác. Việc tiền hành các thủ tục cấp phép khai thác cho các mỏ có thể được thực hiện song hành cùng với các nghiên cứu đánh giá tác động môi trường nếu thấy cần thiết.

Theo đó UBND 2 tỉnh An Giang và Đồng Tháp xem xét cung cấp thêm 2.2 triệu m3 (An Giang) và 0.5 triệu m3 (Đồng Tháp) từ các mỏ đang khai thác ngay trong tháng 07/2023. Cùng với đó đề nghị UBND tỉnh Vĩnh Long phê duyệt kiến nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường để cấp phép cho 02 mỏ mớ. Các mỏ này được hoàn thiện thủ tục để bàn giao cho các nhà thầu khai thác ngay trong tháng 07/2023 và ưu tiên cho các nhà thầu thi công dự án cao tốc được khai thác thêm 3 mỏ đất đảm bảo cung cấp khoảng 5 triệu m3. UBND tỉnh An Giang cũng xem xét có phương án để cung cấp 3.7 triệu m3 đảm bảo đủ số lượng cần thiết để các nhà thầu thi công dự án.

Vẫn còn tâm lý e ngại trong thủ tục cấp phép khai thác mỏ vật liệu xây dựng từ các địa phương:

Theo đánh giá của 2 tổ công tác sau khi đã khảo sát thực tế tại hiện trường thì tình hình cung cấp vật liệu xây dựng cho dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông bước đầu đã đạt được những két quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên nhìn chung tiến dộ cung cấp vẫn còn chậm so với yêu cầu của dự án. Thủ tục đất đai cho các mỏ khai thác còn chậm là nguyên nhân chính đang làm ảnh hưởng đến tốc độ triển khai dự án.

Cụ thể ở một số mỏ bàn giao cho các nhà thàu khai thác thì vướng phải thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng cần phải được Hội đồng nhan dân thông qua. Việc này mất khá nhiều thời gian và các nhà thầu thường rất bị động. Một số mỏ khai thác có qua khu vực rừng trồng nhưng địa phương lại không còn quỹ đất trống để thay thế (Bình Định). Vì thế địa phương phải nộp tiền về cho Quý bảo vệ và phát triển rừng.

Các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ chưa cho phép áp dụng cơ chế đặc thù trong việc nâng công suất các mỏ cát đang khai thác khu vực các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa, vì vậy, các địa phương chưa triển khai các thủ tục nâng công suất để bảo đảm nguồn vật liệu cát cho các dự án.

Xem Thêm: lưới địa kỹ thuật cốt sợi thủy tinh 50/50 - 100/1100

Giải pháp tháo gỡ khó khăn cung ứng vạt liệu xây dựng cao tốc Bắc - Nam

Đối với một số mỏ mới được dưa vào khai thác theo cơ chế đặc thù. Nghị quyết của Quốc hội và các Nghị quyết của Chính phủ đều yêu cầu các nhà thầu phải có báo cáo tác động môi trường theo hướng dẫn từ Bộ Tài nguyên và Mô trường. Báo cáo đánh giá tác động môi trường, chỉ thực hiện cam kết bảo vệ môi trường và thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường. Vì vậy các địa phương có tâm lý e ngại, cho rằng các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường không đủ căn cứ pháp lý để thực hiện.

Cùng với đó sau khi UBND các tỉnh xác nhận bằng văn bản về việc đăng ký khối lượng khai thác thì các nhà thầu còn phải thực hiện các thủ tục về đất đai và thương thảo với các chủ mỏ về phương án, giá chuyển nhượng hoặc giá thuê quyền sử dụng đất....Trong quá trình đàm phán thỏa thuận thì một số chủ mỏ đòi mức giá cao hơn nhiều so với mức giá đền bù của Nhà nước khiến công tác thương lượng thất bại. Một số nhà thầu phải chủ động tìm kiếm khảo sát các mỏ không nằm trong hồ sơ khảo sát khai thác vật liệu cho dự án. Việc này khiến cho quá trình triển khai và tiến độ dự án chậm lại do phải hoàn thiện các thủ tục giấy tờ, pháp lý...

2 tổ công tác liên ngành đánh giá là các địa phương đã đưa những mỏ vật liệu xây dựng thông thường trong quy hoạch vào Hồ sơ khảo sát khai thác vật liệu phục vụ dự án. một số địa phương đã tiến hành khảo sát điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp với yêu cầu của dự án. Tuy nhiên khi đó các mỏ mới này lại mất nhiều thời gian để các nhà thầu có thể khai thác vạt liệu phục vụ cho quá trình thi công dự án.

Hai tổ công tác ghi nhận việc một số sở, ban, ngành của địa phương chưa chủ động hướng dẫn nhà thầu xử lý kịp thời các tình huống phát sinh và linh hoạt khi thực hiện các thủ tục nên một số mỏ sau khi hoàn thành các thủ tục không đủ điều kiện để UBND tỉnh xác nhận bản đăng ký khối lượng khai thác, một số mỏ có thể cho phép khai thác từng phần nhưng chưa được xử lý.

Đối với các địa phương thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thì mặc dù trữ lượng dủ để đáp ứng nhu cầu cho dự án cao tốc song các địa phương đã bố trí trữ lượng để phục vụ cho các dự án phát triển hạ tầng tại địa phương. Việc ưu tiên bố trí vật liệu cho các dự án cao tốc chưa được thực hiệncho 2 dự án thành phần là Cần Thơ - hậu Giang và hậu Giang - Cà Mau theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng chính phủ. Ban chỉ đạo còn chậm, kéo dài; khi thực hiện thủ tục đánh giá tác động môi trường đối với các mỏ cát giao nhà thầu khai thác theo cơ chế đặc thù nếu không thực hiện song song, đồng thời với quá trình hoàn thiện hồ sơ, khai thác sẽ khó đảm bảo có đủ vật liệu phục vụ thi công các dự án trong năm 2023. Theo Bộ GTVT thì vấn đề chậm, thiếu nguồn cung vật liệu xây dựng phục vụ dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông khiến cho 6 tháng đầu năm công trình chỉ hoàn thành được 51% giá trị hợp đồng xây lắp chậm đi 5% so với ké hoạch.

Đẻ hoàn thành đúng tiến độ và chất lượng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông thì vấn đề thiếu nguồn cung vật liệu xây dựng cần được sớm giải quyết. khi có đủ nguồn vật liệu xây dựng phục vụ nhu cầu dự án thì mới giúp nhà thầu triển khai nhanh chóng công tác thi công giúp công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng kịp tiến độ.